Katar alergiczny (alergiczny nieżyt nosa)

Alergiczny nieżyt nosa (ANN) to stan zapalny błon śluzowych nosa i zatok. Taką reakcję wywołują przeciwciała – immunoglobuliny klasy E (tzw. IgE), wytwarzane przez organizm przeciwko uczulającym go alergenom.^1-3 Zazwyczaj rozwija się dopiero po kilku latach kontaktu z alergenem.³ Raczej nie występuje u dzieci poniżej 2. roku życia.³

Według badania ECAP (Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce) ANN występuje średnio u około 23% Polaków cierpiących na alergię⁴.

Wpływ alergicznego nieżytu nosa na jakość życia chorego

Dolegliwości towarzyszące alergicznemu nieżytowi nosa obniżają ogólny poziom jakości życia objawiając się przede wszystkim:

Zaburzeniami snu oraz koncentracji
Przewlekłym bólem głowy i zatok
Przewlekłym przemęczeniem i spadkiem produktywności
Zaburzeniami emocjonalnymi
Uniemożliwienie prawidłowego funkcjonowania w pracy bądź w szkole

Badania epidemiologiczne wskazują, że całoroczne nieżyty nosa zwiększają 8-krotnie ryzyko pojawienia się astmy oskrzelowej.⁵

Dodatkowo, ANN może współistnieć z innymi chorobami:

Polipowatość błony śluzowej nosa
Zapalenie zatok bocznych nosa
Wysiękowe zapalenie ucha środkowego
Zakażenia górnych dróg oddechowych
Zaburzenia snu, w tym chrapanie i bezdech senny
Zapalenie spojówek

Czym różni się katar alergiczny od kataru przeziębieniowego?

Bardzo często katar alergiczny/alergiczny nieżyt nosa mylony jest z katarem przeziębieniowym. Objawy występujące obok tych dolegliwości pomogą rozróżnić, z jakim rodzajem kataru mamy do czynienia. Jeśli masz jakiekolwiek pytania dotyczące swoich objawów, skontaktuj się z lekarzem.

Przyczyny kataru alergicznego

Alergeny pyłków roślin, przy czym występowanie objawów odpowiada określonej porze roku, w której uczulająca roślina pyli
Alergeny roztoczy kurzu domowego - jako alergeny całoroczne
Alergeny pochodzenia zwierzęcego oraz niektórych gatunków grzybów pleśniowych
Alergeny pokarmowe - wpływ na intensywność choroby przypisuje się zanieczyszczeniom powietrza, takim jak spaliny samochodowe, dym tytoniowy, dwutlenek siarki i azotu oraz ozon

Objawy kataru alergicznego

Przewlekły katar z wodnistą wydzieliną z nosa, zatkany lub swędzący nos
Kichanie „salwami”
Kaszel spowodowany spływaniem wydzieliny po tylnej ścianie gardła
Zapalenie spojówek przejawiające się zaczerwieniem, łzawieniem i swędzeniem oczu
Świąd i ból gardła
Bóle głowy, problemy z koncentracją, zaburzenia snu oraz ogólne przemęczenie

Katar przeziębieniowy

Gęsta wydzielina śluzowo-ropna
Objawy utrzymują się od 3 do 14 dni
Może towarzyszyć mu gorączka i ból gardła

Katar alergiczny

Bardziej wodnisty i cieknący
Objawy mogą się utrzymywać tygodniami, a nawet miesiącami
Często towarzyszy mu kichanie „salwami” oraz łzawienie i przekrwienie oczu

Porównanie objawów alergicznego nieżytu nosa u dziecka i dorosłego5

	Typowe objawy u dziecka	Typowe objawy u dorosłego
Podobieństwa	Wodnisty katar, czyli tzw. cieknący nos Swędzenie i zaczerwienie nosa Ataki kichania, zwłaszcza seriami Zapalenie spojówek Kaszel Uczucie duszności Zaburzenia snu Chrapanie Oddychanie ustami i uczucie suchości w gardle
Różnice	Zespół alergii jamy ustnej Częste infekcje Chrząkanie Utrata apetytu Wady zgryzu (np. zęby rosnące krzywo) Niedosłuch Trudności w nauce Problemy z komunikacją z rówieśnikami Uczucie smutku, wycofanie	Blokada i niedrożność nosa Swędzenie gardła i/lub uszu Ból i drapanie w gardle Zaburzenia węchu Możliwe zaburzenia smaku Spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła Chrypa Ból głowy i/lub twarzoczaszki Obniżenie produktywności i wydajności w pracy Przewlekłe zmęczenie i uczucie senności Uczucie rozdrażnienia, nawet depresja Obniżenie jakości życia

Jak klasyfikować objawy alergicznego nieżytu nosa 1-3,6, 8

Z uwagi na czas utrzymywania się objawów:

okresowy – dolegliwości występują rzadziej niż przez 4 dni w tygodniu i krócej niż przez 4 kolejne tygodnie,
przewlekły – objawy są obecne ponad 4 dni w tygodniu i dłużej niż przez 4 kolejne tygodnie.

Pod względem nasilenia dolegliwości:

od umiarkowanego do ciężkiego ANN – gdy występuje co najmniej jeden z poniższych objawów:
- zaburzenia snu (problemy z zasypianiem, budzenie się w nocy, chrapanie),
- trudności w nauce i/lub pracy (m.in. związane z zaburzoną koncentracją, czy łzawieniem oczu),
- utrudnione wykonywanie nawet zwykłych, codziennych czynności i prac domowych, nie można też w pełni zrelaksować się i odpocząć,
- obecność objawów uciążliwych (np. blokada nosa, napady kichania całymi seriami).
łagodny – nie jest obecny żaden z objawów typowych dla postaci od umiarkowanej do ciężkiej.

Ze względu na długość występowania dolegliwości:

całoroczny – gdy przez cały czas, czyli 12 miesięcy w roku, masz kontakt z alergenami, np. roztoczami kurzu domowego,
sezonowy – objawy powtarzają się cyklicznie w określonych miesiącach, gdy kwitną rośliny, na które masz uczulenie,
okresowy – oznaki alergii miewasz tylko wtedy, kiedy stykasz się z alergenami, np. sierścią kotów.

Pamiętaj!

Alergiczny nieżyt nosa nieleczony lub leczony nieskutecznie może prowadzić do zmian w nosie i utraty jego funkcji fizjologicznych, takich jak nawilżanie, ogrzewanie i oczyszczanie wdychanego powietrza. Poza tym może zwiększać ryzyko powikłań, m.in. zapalenia zatok i ucha środkowego, czy rozwoju polipów w nosie.²

Alergiczny nieżyt nosa to poważny problem:

Dotyczy aż 10-30% dorosłych i nawet 40% dzieci.⁶
Negatywnie wpływa na sen, funkcje poznawcze, nastrój.⁹
Sprzyja rozwojowi astmy (10-40% osób z ANN równocześnie choruje na astmę oskrzelową).²
Pogarsza jakość życia, a u dzieci i młodzieży powoduje gorsze wyniki w nauce.^2,9
Cierpiący na ANN są mniej sprawni w pracy – wydajność pogorsza się nawet o 35,9%, chociaż w niewielkim stopniu (zaledwie o ok. 3,6%) rośnie ich nieobecność w pracy z powodu ANN.⁹

Z pozoru błahy katar, a jakie spore koszty…

2,5% wszystkich wizyt u lekarzy specjalistów rocznie,
2 miliony straconych dni w szkole rocznie,
6 milionów straconych dni pracy rocznie,
28 milionów nieefektywnych dni pracy rocznie,
W USA blisko 2,4 biliona USD rocznie wydawanych jest na leki na receptę i OTC a 1,1 biliona USD to koszty wizyt u klinicystów związane z leczeniem ANN (dane z 2000 r.).³

Jak leczyć alergiczny nieżyt nosa?

Lekarz dobiera leki „na miarę” – ich rodzaj zależy od tego, jak często miewasz ataki alergii i jak ciężkie i dokuczliwe są objawy, oraz w jakim wieku jesteś i czy jeszcze na coś chorujesz.¹⁰ Skonsultuj je ze swoim lekarzem. Leczenie jest optymalne, kiedy ma wysoką skuteczność, a zminimalizowane są działania niepożądane (zwłaszcza u dzieci). Ważne są też preferencje chorego, czyli jaką postać leku wolisz – tabletki, a może syrop? Nie bez znaczenia jest cena.² Pamiętaj, żeby wszystko to powiedzieć swojemu lekarzowi, a następnie przestrzegać jego zaleceń dotyczących terapii. Kiedy alergiczny nieżyt nosa utrzymasz w ryzach lub znacznie złagodzisz jego objawy, Twoja jakość życia szybko się poprawi i równocześnie unikniesz dodatkowych komplikacji zdrowotnych. Znaczenie ma bowiem profilaktyka powikłań i chorób współistniejących.²

Niezależnie od postaci ANN wskazane są:

odpowiednia edukacja (czyli zwiększanie Twojej świadomości na temat choroby),
unikanie ekspozycji na alergeny,
płukanie jam nosa z użyciem roztworów soli izo- i hipertonicznej,
a jeśli współwystępują to także leczenie zapalenia spojówek i/lub przy niedrożności nosa stosowanie doraźnych leków obkurczających naczynia błony śluzowej nosa.²

Pamiętaj!

Leczenie alergicznego nieżytu nosa u dzieci odbywa się pod kontrolą lekarza i wymaga szczególnej troski i czujności.

Co radzą specjaliści?

Specjalista najczęściej wybiera jedną z 3 opcji terapeutycznych:

Doustne lub donosowe leki przeciwhistaminowe
Donosowe glikokortykosteroidy
Donosowy glikokortykosteroid podawany jednocześnie z lekiem przeciwhistaminowym, plus dodatkowo lekarz może jeszcze przepisać lek przeciwleukotrienowy.⁷

W zależności od postaci ANN Twój lekarz dobierze odpowiedni schemat leczenia.²Claritine® Allergy i Claritine® Active zawierają substancje czynne z grupy leków przeciwhistaminowych II generacji.^10-12 Claritine® Allergy jest wskazany w objawowym leczeniu alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa, z kolei Claritine® Active w objawowym leczeniu okresowego, alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa, związanego z przekrwieniem błony śluzowej nosa.

Claritine Allergy, Loratadinum, 10 mg, tabletki. 1 tabletka zawiera 10 mg Loratadinum (loratadyny). Substancja pomocnicza o znanym działaniu: laktoza jednowodna. Wskazania: objawowe leczenie alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa i przewlekłej pokrzywki idiopatycznej. Podmiot odpowiedzialny: Bayer Sp. z o.o., Al. Jerozolimskie 158, 02-326 Warszawa, tel. (22) 5723500, fax (22) 5723555, www.bayer.com.pl V4/18.11.2022/JS

Claritine Active, 5 mg + 120 mg, tabletki o przedłużonym uwalnianiu. Jedna tabletka o przedłużonym uwalnianiu zawiera: 5 mg Loratadinum (loratadyny) i 120 mg Pseudoephedrini sulfas (pseudoefedryny siarczanu). Wskazania: objawowe leczenie okresowego, alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa, związanego z przekrwieniem błony śluzowej nosa. Podmiot odpowiedzialny: Bayer Sp. z o.o., Al. Jerozolimskie 158, 02-326 Warszawa, tel. (22) 5723500, fax (22) 5723555, www.bayer.com.pl V3/18.11.2022/JS

Referencje:

Świerczyńska-Krępa M. Alergiczny nieżyt nosa. Medycyna Praktyczna Alergie, https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/57586,alergiczny-niezyt-nosa (dostęp: 2018.04.20).
Samoliński B. i wsp. (red.) Zasady postępowania w alergicznym nieżycie nosa. Wytyczne Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce. Wydawnictwo AKIS, Łódź 2012.
deShazo R.D., Kemp S.F. Allergic rhinitis: Clinical manifestations, epidemiology, and diagnosis. In: Feldweg AM (ed.), UpToDate, https://www.uptodate.com/contents/allergic-rhinitis-clinical-manifestations-epidemiology-and-diagnosis?search=Allergic%20rhinitis:%20Clinical%20
manifestations,%20epidemiology,%20and%20diagnosis&
source=search_result&selectedTitle=1~150&
usage_type=default&display_rank=1 (dostęp: 2018.04.20).
Samoliński B., Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce (ECAP) – badanie ambulatoryjne i kwestionariusze u dorosłych w wieku 20-44 lat, 18.03.2014 r.
Samoliński B., Sybilski A.J., Raciborski F. et.al.: Prevalance of rhinitis in Polish population according to the ECAP (Epidemiology of Allergic Disorders in Poland) study. Otolaryngolog. Pol. 2009, 63 (4) : 324-330.
Peden D. An overview of rhinitis. In: Feldweg A.M. (ed.), UpToDate, https://www.uptodate.com/contents/an-overview-of-rhinitis#! (dostęp: 2018.04.20).
Arcimowicz M. Alergiczny nieżyt nosa. Leczenie ze szczególnym uwzględnieniem leków przeciwhistaminowych. Analiza przypadków dzieci i dorosłych. Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2017. Monografia wydana przy wsparciu firmy Bayer Sp. z o.o.
Bousquet J. et al. Allergic Rhinitis and its Impact on Asthma (ARIA) 2008. Allergy 2008; 63(Suppl 86): 8-160.
Vandenplas O. et al. Impact of Rhinitis on Work Productivity: A Systematic Review. J Allergy Clin Immunol Pract 2017; 7, doi: 10.1016/j.jaip.2017.09.002.
deShazo R.D., Kemp S.F. Pharmacotherapy of allergic rhintis. In: Feldweg A.M. (ed.), UpToDate, https://www.uptodate.com/contents/pharmacotherapy-of-allergic-rhinitis?search=Pharmacotherapy%20of%20allergic%20rhinitis&
source=search_result&selectedTitle=1~150&
usage_type=default&display_rank=1 (dostęp: 2018.04.20).
Aktualna ChPL Claritine 1 mg/ml syrop.
Aktualna ChPL Claritine Active 5 mg + 120 mg, tabletki o przedłużonym działaniu.
Claritine, Bezpłatna apliakcja mobilna – prognoza pylenia, https://www.claritine.pl/pl/prognoza-dla-alergikow/aktualna-prognoza-pylenia (dostęp: 2018.04.20).
Dane nt. opinii konsumentów dostępne w sklepie Google Play (dostęp: 2018.04.20).
Bousquet J., van Cauwenberge P., Postępowanie w alergicznym nieżycie nosa – zakres kompetencji farmaceuty, Przegląd Alergologiczny, Mediton Oficyna Wydawnicza, Vol. 1 Nr 2, 2004, s. 22-28.
Brzoznowski Wojciech, Standardy diagnostyczne i terapeutyczne alergicznego nieżytu nosa, Via Medica Journal, Vol. 3 Nr 3, 2009,s. 173-180.
Pawankar R., Canonica G. W., Holgate S. T., Lockey R. F., Biała Księga Alergii Światowej Organizacji Alergii 2011-2012. Streszczenie wykonawcze, 2011.
Rachel Marta, Komplikacje wynikające z nieleczenia alergicznego nieżytu nosa, Alergoprofil, Nr 2, Vol. 12, 2016, s. 62-65.